خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- شهاب دارابیان: نادر ابراهیمی قاجار کرمانی، نویسنده، مترجم، ویراستار و نظریهپرداز ادبیات کودکان 14 فروردین سال 1315 در تهران زاده شد. ابراهیمی از 16 سالگی با توشهای که از خواندن کتابهای کلاسیک ادب فارسی اندوخته بود، به نویسندگی پرداخت. او در آغاز، نویسنده کودکان نبود اما بعد به کار برای کودکان روی آورد. نخستین اثر او برای کودکان کتاب «دور از خانه» بود که در سال 1347 منتشر شد. او کار جدی خود را در گسترهی ادبیات کودکان، در سال 1350 با راهاندازی مؤسسه همگام با کودکان و نوجوانان، آغاز کرد.
ابراهیمی علاوه بر نویسندگی برای کودکان، تصویرگر و ویراستار برخی از کتابهای کودکان بود و چند کتاب نیز برای کودکان و بزرگسالا ن به فارسی برگرداند. نادر ابراهیمی افزون بر نگارش آثاری در زمینهی شیوههای نویسندگی، به تدریس در این گستره هم پرداخت. شماری از آثار او به زبانهای گوناگون ترجمه شدهاند. برخی از آثار ابراهیمی از سوی سازمانها و نهادهای فرهنگی و ادبی جهان و ایران مانند یونسکو، شورای کتاب کودک و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بهعنوان کتاب برگزیده جایزه گرفتهاند.
عمده شهرت نادر ابراهیمی به دلیل داستاننویسی است. وی در سال پنجم دبیرستان قصه کوتاهی نوشت به نام «دشنام»، که در شناساندن ابراهیمی بهعنوان داستاننویس موثر شد و بعدها در کتاب دیگر او، «خانهای برای شب»، چاپ شد و جلال آلاحمد نیز آن را در «کتاب ماه کیهان» به چاپ رساند.
«دشنام» مضمون سیاسی داشت و در آن به دستگاه محمدرضا پهلوی حمله شده بود. داستان کوتاه بعدی او «بدنام» بود که در «کتاب هفته کیهان» به سردبیری م. ا.به آذین، به چاپ رسید. نویسنده در این قصه به قیام 15 خرداد 1342 پرداخته است.
نخستین کتاب ابراهیمی، به نام «خانهای برای شب»، در 1342 ش منتشر شد و این هنگامی بود که او، به اتهام همکاری با نهضت 15 خرداد 1342، در زندان به سر میبرد.
وی سابقه 37 ساله در کار نویسندگی دارد. ثمره این تلاش بیش از صد رمان و مجموعه داستان و قصه برای کودکان و نوجوانان، مجموعههایی در ایرانشناسی و نقد و نظر درباره داستاننویسی است.
نادر ابراهیمی در سال 1378، به تومور مغزی دچار شد و از نوشتن و مطالعه بازماند و سرانجام پنجشنبه 16 خردادماه 1387 دارفانی را وداع گفت.
از آثار او میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
ادبیات بزرگسال
۱ - خانهای برای شب/ امیرکبیر / 1356/ این کتاب در سال 88 توسط انتشارات روزبهان مجدداً منتشر شد/ این کتاب در 143 صفحه به 10 داستان کوتاه میپردازد.
۲ - آرش در قلمرو تردید/113 صفحه/ سال 42/ انتشارات آگاه/ این کتاب در سال 54 با عنوان «پاسخناپذیر» منتشر شد/ بعدها در سال 82 توسط نشر روزبهان با همان نام «آرش در قلمرو تردید» منتشر شد.
۳ - مصابا و رویای گاجرات/246 صفحه/ انتشارات بیجا / 1343/ این کتاب در سال 49 توسط انتشارات امیرکبیرو در سال 91 توسط انتشارات روزبهان منتشر شد.
۴ - بار دیگر شهری که دوست میداشتم/ 100 صفحه/ انتشارات اراک/ این کتاب در سال 1366 توسط انتشارات ایران کتاب و در سال 57 توسط انتشارات روزبهان منتشر شده است.
۵ - هزارپای سیاه و قصههای صحرا/ 167 صفحه/ ایران کتاب / 1345/ این کتاب در سال 70 توسط انتشارات جوانه و در سال 91 توسط انتشارات روزبهان منتشر شده است.
۶ - افسانه باران/ امیرکبیر / 1356/ این کتاب در 166 صفحه به 12 داستان کوتاه میپردازد.
۷ - در سرزمین کوچک من - منتخب آثار/ 1347/ امیرکبیر/ این کتاب از 14 قصه تشکیل شده است/
۸ - تضادهای درونی/ 121 صفحه/ آگاه / 1357/ این کتاب در سال 1386 مجددا توسط انتشارات روزبهان منتشر شد.
۹ - انسان - جنایت - احتمال/111 صفحه/ امیرکبیر / 1356/ این کتاب در سال 87 توسط انتشارات روزبهان منتشر شد.
۱۰ - مکانهای عمومی/ 101 صفحه/ امیرکبیر / 1355/ این کتاب در سال 82 مجدداً توسط انتشارات روزبهان منتشر شده است.
۱۱ - رونوشت بدون اصل/ 112 صفحه/ روزبهان / 1356
۱۲ - درحد توانستن - شعرگونه/86 صفحه/ پیشگام / 1357
۱۳ - غزلداستانهای سال بد/ 77 صفحه/ امیرکبیر / 1357/ این کتاب در سال 82 مجدداً توسط انتشارات روزبهان منتشر شد.
۱۴ - ابن مشغله - زندگینامه، جلد اول/ 129 صفحه/ ایران کتاب/ 1354/ این کتاب در سال 64 مجدداً توسط انتشارات روزبهان منتشر شد.
۱۵ - ابوالمشاغل - زندگینامه، جلد دوم/ 243 صفحه/ روزبهان / 1365
۱۶ - فردا شکل امروز نیست/155 صفحه/ روزبهان / 1368
۱۷ - براعت استهلال - از مجموعه «ساختار و مبانی ادبیات داستانی»/ 426 صفحه/ پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی/ 1378/ این کتاب در سال 91 مجدداً توسط انتشارات سوره مهر منتشر شد.
۱۸ - مقدمهای بر فارسینویسی برای کودکان/110 صفحه/ همگام / 1353/ این کتاب در سال 79 مجدداً توسط انتشارات روزبهان منتشر شده است.
۱۹ - مقدمهای بر مصورسازی کتابهای کودکان/ 248 صفحه/ آگاه / 1367/ این کتاب در سال 91 توسط انتشارات سوره مهر مجدداً منتشر شد.
۲۰ - مقدمهای بر مراحل خلق و تولید ادبیات کودکان/ آگاه / 1363
۲۱ - مقدمهای بر آرایش و پیرایش کتابهای کودکان/ آگاه / 1368
۲۲ - دور ایران در شش ساعت - گزارش دومین نمایشگاه ایرانگردی در سال ١٣۷١/ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی / 1371
۲۳ - چهل نامهی کوتاه به همسرم/142 صفحه/ روزبهان / 1368/ این کتاب یکی از پرفروشترین کتابهای نادر ابراهیمی بوده است.
۲۴ - آتش بدون دود - داستان بلند هفت جلدی/199 صفحه/ ایرانپژوه / 1359/ این کتاب در سال 71 توسط انتشارات روزبهان و در سال 92 توسط انتشارات پیک ریحان منتشر شده است.
۲۵ - با سرودخوان جنگ، در خطهی نام و ننگ/ اطلاعات / 1366
۲۶ - یک صعود باورنکردنی/ 96 صفحه/ همگام/ 1374/ این کتاب خاطرات یک گروه کوهنوردی است
۲۷ - تکثیر تاسفانگیز پدربزرگ/143 صفحه/ مرکز / 1375
۲۸ - مردی در تبعید ابدی - براساس زندگی ملاصدرا/277 صفحه/ فکر روز / 1375/ این کتاب در سال 81 توسط انتشارات روزبهان مجدداً منتشر شد.
۲۹ - حکایت آن اژدها/ 160 صفحه/ انتشارات هاشمی/ 1377
۳۰ - بر جادههای آبیِ سرخ - داستان بلند ١٠ جلدی، براساس زندگی میرمَهنای دوغابی/ فکر روز / 1376 و 1377/ این کتاب در سال 94 توسط انتشارات روزبهان مجدداً منتشر شد.
۳۱ - صوفیانهها و عارفانهها - بخشی از «تاریخ تحلیلی پنجهزار سال ادبیات داستانی ایران»/550 صفحه/ انتشارات گستره/ 1370/ این کتاب در سال 1377 توسط پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی و در سال 91 توسط انتشارات سوره مهر مجدداً منتشر شد.
۳۲ - یک عاشقانه آرام/239 صفحه/ روزبهان / 1376
۳۳ - سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما میآمد (2 جلد) / دفتر ادبیات انقلاب اسلامی / 1377 و 1378
۳۴ - طراحی حیوانات - طرحهای کوثر احمدی، با گفتاری تحلیلی در باب مفاهیم و تعاریف «طرح» در هنرها
۳۵ - الفبا - تحلیل فلسفی ۵٠ طرح از علیاکبر صادقیـ نقاش
۳۶ - پیشگفتار «کوچههای کوتاه» - مجموعه قصههای کوتاه گروهی از شاگردان نادر ابراهیمی
۳۷ – آخرین عادل غرب/ 160 صفحه/ انتشارات فکر روز/1369/ این مجموعه شامل اشعاری است كه در قالب ترانهها، دوبیتیهای عاشقانه، رباعیها و لالاییهای چند از قالیبافان كاشان، سروده شده است.
۳۸ – آه بیابان/ مجموعه شعر/ محمدعلی سپانلو/ انتشارات موج / 1342/ در 95 صفحه
۳۹ - لوازم نویسندگی /378 صفحه/ فرهنگان / 1369/ این کتاب در سال 91 توسط سوره مهر مجدداً منتشر شد.
ادبیات کودک و نوجوان
۱ - کلاغها- جایزه اول فستیوال کتابهای کودکان توکیو ژاپن، جایزه اول - سیب طلایی - براتیسلاوا، جایزه اول تعلیم و تربیت از یونسکو/ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان/ 1348
۲ - سنجابها/ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان / 1363
۳ - دور از خانه - قصه برگزیدهی آسیا از سوی «سازمان جهانی یونسکو» و کتاب برگزیده شورای کتاب کودک در سال ١٣۴۷/ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان / 1347
۴ - قصه گلهای قالی/ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان/ 1348
۵ - پهلوان پهلوانان؛ پوریای ولی - کتاب برگزیده از سوی «آکادمی المپیک» همایش فردوسی و اخلاق پهلوانی ١٣٨۴، جایزه بزرگ جشنوارهی کتاب کودک کنکور نوما، ژاپن ١٩۷٨/ همگام / 1371
۶ - باران - آفتاب و قصه کاشی/22 صفحه/ امیرکبیر / 1362/ این کتاب در سال 95 توسط نشر کتاب خروس مجدداً منتشر شد.
۷ - بزی که گم شد/ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان / 1353
۸ - من راه خانهام را بلد نیستم/ رادیو و تلویزیون ملی / 1353
۹ - سفرهای دورودراز هامی و کامی در وطن(8 جلد) / سروش / 1356
۱۰ - پدر چرا توی خانه مانده است - از مجموعه »قصههای انقلاب برای کودکان»/ فرزین / 1357
۱۱ - جای او خالی - از مجموعه «قصههای انقلاب برای کودکان»/ / فرزین / 1360
۱۲ - نیروی هوایی - از مجموعه «قصههای انقلاب برای کودکان»/ فرزین / 1357
۱۳ - سحرگاهان همافرها اعدام میشوند - از مجموعه «قصههای انقلاب برای کودکان»/ فرزین / 1358
۱۴ - برادرت را صدا کن - از مجموعه «قصههای انقلاب برای کودکان»/ / فرزین / 1357
۱۵ - برادر من مجاهد، برادر من فدایی - از مجموعه «قصههای انقلاب برای کودکان»
۱۶ - جَنگ بزرگ از مدرسهی امیریان - از مجموعه «قصههای انقلاب برای کودکان»/ خلق / 1358
۱۷ - نامهی فاطمه، پاسخِنامهی فاطمه - از مجموعه «قصههای انقلاب برای کودکان»/ خلق / 1358
۱۸ - مامان! من چرا بزرگ نمیشوم - از مجموعه «قصههای ریحانه خانم»/ همگام / 1368
۱۹ - روزی که فریادم را همسایهها شنیدند - از مجموعه «قصههای ریحانه خانم»/ همگام / 1368
۲۰ - آدم وقتی حرف میزند چه شکلی میشود - از مجموعهی«قصههای ریحانه خانم»/ انتشارات جانزاده/ سال 1369/ 42 صفحه/ موضوع داستان آدم و حوا
۲۱ - درخت قصه ـ قُمریهای قصه - جایزه کتاب برگزیده ازسوی هیات داوران بزرگسال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، جایزه کتاب برگزیده ازسوی هیات داوران خردسال، ترجمهشده به زبان روسی در ترکمنستان/ همگام / 1369
۲۲ - عبدالرزاق پهلوان - کتاب برگزیده از سوی «آکادمی المپیک» همایش فردوسی و اخلاق پهلوانی ١٣٨۴/ همگام / 1369
۲۳ - آنکه خیال بافت و آنکه عمل کرد / همگام و جانزاده / 1369/ این کتاب در سال 95 در 28 صفحه توسط انتشارات نظر مجدداً منتشر شد.
۲۴ - حکایت کاسهی آب خنک - از مجموعه «نوسازی حکایتهای خوب قدیم برای کودکان»/ همگام / 1370
۲۵ - حکایت دو درخت خرما - از مجموعه«نوسازی حکایتهای خوب قدیم برای کودکان»/ همگام / 1370
۲۶ - آن شب که تا سحر - از مجموعه «نوسازی حکایتهای خوب قدیم برای کودکان»/ همگام / 1371/ این کتاب در سال 95 در 16 صفحه توسط انتشارات شهر قلم منتشر شد.
۲۷ - قلب کوچکم را به چه کسی هدیه بدهم؟ - دیپلم افتخار نخستین نمایشگاه بین المللی تصویرگران کتاب کودک ۱۳۷۲/ همگام / 1371
۲۸ - مثل پولاد باش پسرم؛ مثل پولاد - از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»/ همگام / 1371
۲۹ - داستان سنگ و فلز و آهن - از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»/ همگام / 1371
۳۰ - با من آشنا شو، با من دوست شو - از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»
۳۱ - هستم اگر میروم؛ گر نروم نیستم - از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»
۳۲ - راستی اگر نبودم - از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»
۳۳ - کمیاب و قیمتی اما... - از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»
۳۴ - مدرسهی بزرگتری هم وجود دارد - از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»
۳۵ - گلآباد دیروز؛ گلآباد امروز - از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»
۳۶ - گلآباد امروز؛ گلآباد فردا - از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»
۳۷ - فرهنگ فراوردههای فلزی ایران - از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»
۳۸ - هفت آموزگار مهربان - از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»
۳۹ - ما مسلمانان این آب و خاکیم - از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»دریافت جایزه نخست آسیایی تصویرگران کتاب کودک ١٣۷٠
۴۰ - قصه سار و سیب
۴۱ - قصه موش خودنما و شتر باصفا
۴۲ - با من بخوان تا یاد بگیری
۴۳ - حالا دیگر میخواهم فکر کنم
۴۴ - قصه قالیچههای شیری
۴۵ - همه گربههای من ١ و٢
۴۶ - دیدار با آرزو
نمایشنامه
۱ - اجازه هست آقای برشت؟/ امیرکبیر / 1349
۲ - وسعت معنای انتظار (سه قصه نمایشی) / روزبهان / 1357
۳ - یک قصه معمولی و قدیمی در باب جنایت
ترجمهها
۱ - مویه کن سرزمین محبوب - ترجمه با همکاری فریدون سالک/ امیرکبیر / 1357
۲ - از پنجره نگاه کن - ترجمه با همکاری احمد منصوری
۳ - دوست؛ کسی است که آدم را دوست دارد - ترجمه با همکاری احمد منصوری
۴ - آدم آهنی - کتاب برگزیده سال ١٣۵١ از سوی شورای کتاب کودک، ترجمه با همکاری احمد منصوری/ امیرکبیر / 1355
مصورسازی
ـ راه دور / مریم زندی / همگام / ۱۳۵۱/
ـ سومین هدیه / جان کرو، ترجمه فرزانه ابراهیمی / همگام / ۱۳۶۹
ـ قصه پیرزنی که دلش میخواست. .. / شکور لطفی / همگام / ۱۳۵۳/
ـ گل هفت رنگ / کاتالیو والنتین، ترجمه المیرا دادور / همگام / ۱۳۵۱/
ـ ما بوته گل سرخ را از خواب بیدار کردیم / شکور لطفی / همگام / ۱۳۵۶/
فیلمسازی
ـ آتش بدون دود (نویسنده و کارگردان)/ ۱۳۵۴/
ـ اسناد نو، تاریخ نو (نویسنده و کارگردان)/ ۱۳۶۷/
ـ پاکیزگی نشانه ایمان است (نویسنده) / ۱۳۶۳/
ـ دست شیطان (نویسنده) / ۱۳۶۳/
ـ روزی که هوا ایستاد (نویسنده و کارگردان) / ۱۳۷۷/
ـ سفرهای هامی و کامی (نویسنده و کارگردان) / ۱۳۵۵ ـ ۱۳۵۶/
ـ صدای صحرا (نویسنده، کارگردان و موسیقی متن) /116 صفحه/ نشر تهران/ ۱۳۵۴
ـ صعود به علمکوه.
ـ گلهای وحشی ایران، منطقه آذربایجان.
ـ ما از راه دیگر میرویم / ۱۳۵۱/
ـ مادر (نویسنده) / ۱۳۶۳/
درباره نادر ابراهیمی
- یاد مهرگان: یادداشت هایی دربارهی نادر ابراهیمی
گردآورنده: شهرام اقبالزاده/ناشر:خانه کتاب/تعداد صفحه:۱۸۰/قطع:رقعی/نوع جلد:شومیز/تاریخ نشر:۹۱/۰۵/۱۶/نوبت چاپ:۱/محل نشر:تهران/شمارگان:۱۰۰۰/
- چهرههای ادبیات کودکان و نوجوانان: نادر ابراهیمی
نویسنده: سیدعلی کاشفیخوانساری/ناشر:روزگار/تعداد صفحه:۱۰۴/قطع:رقعی/نوع جلد:شومیز/تاریخ نشر:۸۰/۰۲/۲۹/نوبت چاپ:۱/محل نشر:تهران/شمارگان:۵۰۰۰
- آتش همچنان بدون دود است (نادر ابراهیمی و سرزمین گرگان)
بهاهتمام:رحمتالله رجایی/ناشر:پیک ریحان/تعداد صفحه:۲۰۴/قطع:رقعی/نوع جلد:شومیز/تاریخ نشر:۹۲/۱۱/۰۵/نوبت چاپ:۱/محل نشر:گرگان/شمارگان:۱۰۰۰
- موشها و آدمها و سه اثر دیگر آثاری از: جان اشتنبک، عباس جوانمرد، علی محمد افغانی، نادر ابراهیمی
مترجم: عباس جوانمرد/ناشر:قطره/ تعداد صفحه:۲۲۴/قطع:رقعی/نوع جلد:شومیز/تاریخ نشر:۹۳/۱۲/۱۷/نوبت چاپ:۱/محل نشر:تهران/شمارگان:۵۰۰