| به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست شعر زنان عصر روز یکشنبه (19 دی‌ماه) با اجرای آیدا عمیدی و سخنرانی لیلا صادقی، علیرضا عباسی و شعرخوانی جمعی از شاعران و علاقه‌مندان ادبیات در شهرکتاب پاسداران برگزار شد. در آغاز این نشست آیدا عمیدی، مجری و بنیان‌گذار نشست‌های ادبی شهرکتاب پاسداران، هدف از برگزاری این نشست‌ها را فراهم آوردن فرصتی برای تعامل بیشتر شعر با هنر‌های دیگر توصیف کرد و گفت: در این مجموعه نشست‌ها قرار است هر ماه به نسبت شعر و هنر‌های دیگر پرداخته شود یا اینکه به موضوع و مضمونی مهم در شعر امروز ایران پرداخته شود. در نخستین نشست بنا ش به «شعر زنان» بپردازیم . برنامه‌های نشست‌های آتی به زودی اطلاع‌رسانی میشود. همچنین لیلا صادقی، شاعر و منتقد ادبی درباره «شعر و جنسیت» در آغاز صحبت‌هایش به طرح سخنانی درباره تفاوت‌های فیزیولوژی زن و مرد پرداخت و گفت:عده‌ای معتقدند زنان به دلیل ساختار مغزشان توانایی کم‌تری نسبت به مردان دارند اما مطالعات اخیر در زمینه عصب‌شناسی نشان می‌دهد که ساختار مغز زنان با مردان تفاوت چندانی ندارند. یکی از تفاوت محسوس در مغز زن و مرد اندازه آن است چراکه تحقیقات نشان می‌دهد مغز مردان 15 درصد بزرگ‌تر از زنان است اما این ملاک مناسبی برای میزان توانایی مغز نیست، زیرا اندازه و حجم مغز، میزان توانایی آن را مشخص نمی‌کند. او در ادامه گفت: شعر زنان در سال‌های دور در اقلیت بوده است و زنان آن طور که باید نمی‌توانستند عرض‌اندام کنند؛ اما خوشبختانه در سال‌های اخیر زنان فعالیت گسترده‌ای در حوزه شعر داشتند به شکلی که امروز بخش قابل توجهی از ادبیات ایران را شعر زنان تشکیل می‌دهد. اینکه ما در طول تاریخ هشت هزار شاعر مرد و حدود چهارصد شاعر زن داشته‌ایم هیچ ربطی به مسائل بیولوژی و ساختار بدن زن و مرد ندارد و با یک بررسی ساده می‌توان دریافت که این میزان اختلاف، به دلیل بستر فرهنگی نامناسب قبل از مشروطه برای زنان است. وی افزود: من نیز معتقدم که شعر زنان با شعر مردان متفاوت است چراکه جهان فکری زنان و مردان متفاوت است و این به دلیل نگاه زنان به دنیا و بستر تاریخی حاکم در گذشته است. در واقع مغز زنان و مردان تفاوتی با هم ندارند، بلکه ذهن آنها با هم متفاوت است. جنسیت به عنوان یکی از عوامل و مسائل اجتماعی روی زبان شاعر تاثیر می‌گذارد. صادقی در توضیح ویژگی زبان زنان گفت: مردان در شعرهای‌شان از کلمه‌های کوچه و بازاری به سادگی استفاده می‌کنند. در حالی که زن‌ها معمولا از ادبیات و زبان رسمی استفاده می‌کنند و برخی این را حمل بر به ضعف زن‌ها می‌کنند و می‌گویند زن‌ها برای کسب منزلت و جایگاه اجتماعی به زبان و بیان رسمی متوسل می‌شوند؛ در حالی که این ادعا درست نیست. وی ادامه داد: یکی دیگر از راه‌های تشخیص زبان زنان از مردان، توجه به ساختار استعاره‌ای زبان شاعر است؛ یعنی توجه کنیم که شاعر چگونه استعاره را به کار برده است. از طرفی برخی کارها مانند خیاطی و آشپزی که در جامعه ما به نوعی وظیفه زنان بوده است، معیاری برای تشخیص شعر زنان است و زمانی که صحبت از وسایل داخل آشپزخانه میشود، می‌توان دریافت که این یک شعر زنانه است. این زبان‌شناس اظهار کرد: عشق در شعر زنان یک معشوق فردی - اجتماعی است. همچنین با نگاهی به شعر زنان برجسته متوجه می‌شوید که پروین در اشعارش به سنت توجه کرده است، فروغ به نقد شرایط زنان و اجتماع پرداخته و سیمین نیز به شکلی مدرن به سنت توجه داشته است. وقتی در شعر زنان صحبت از عشق میشود، شعر به سمت فضای جنگ و خون می‌رود و به معشوقی فردی که به اجتماع گره خورده می‌پردازد. همچنین زنان به دلیل تجربه زیستی مدام با معشوق خیالی روبه‌رو هستند. شعر زنان معمولاً از میان سه طرحواره زبانی، متنی و مفهومی تنها به طرحواره مفهومی می‌پردازد چراکه دغدغه شعر زنان، پرداخت به موضوعات فکری آنهاست. اعتراض نباید به ایدئولوژی تقلیل داده شود علیرضا عباسی، دیگر سخنران این نشست نیز گفت: شعر امروز زنان ایران با قوت گرفتن، آگاهی سیاسی و آشنایی با مسایل و حقوق اجتماعی، از دو دهه پیش تاکنون توجه بیشتری به کنش‌های اجتماعی و مطالبات جمعی نشان داده که البته این در شعر گذشته و شعر معاصر ما بی‌سابقه نیست. این شاعر معتقد است که از میزان اعتراض نباید کاسته شود و در توضیح این موضوع اظهار کرد: با این اوصاف یک تلنگر اساسی هم وجود دارد که نباید به فراموشی سپرده شود. اینکه اعتراض نباید به ایدئولوژی تقلیل داده شود و اساساً در بحث کنشگری و اعتراض به نابرابری جنسیت و تلاش برای احقاق حقوق ضایع شده و انتقاد از تابوهای رایج در جامعه، باید توجه داشت که این امر به دامان ثنویت‌گرایی و ترویج برتری‌طلبی متقابل گرفتار نشود که خود اشاعه شکل دیگری از نابرابری خواهد بود. وی ادامه داد: در مورد شکل‌های اعتراض و کنش در شعر زنان باید به یک نکته آسیب‌شناسانه هم توجه داشت. اینکه عواطف زنانه و غلظت بالای آن می‌تواند کیفیت اعتراض و کنشگری را کاهش دهد و آن را تبدیل به شکوه و گلایه کند. باید در نظر داشت که اعتراض هرچند به مصادیق مشخصی می‌پردازد اما عملکردی ماهوی دارد و توجه‌اش بیشتر به ریشه مسائل و بنیان‌هاست و این بدان معناست که بیشتر مبتنی بر عقل است تا احساس. عباسی در بین سخنانش به نمونه شعرهایی از رابعه بلخی، مهستی گنجه‌ای و همچنین فروغ فرخزاد اشاره کرد و در بخش دیگری از سخنانش گفت: در رابطه با مرزکشیدن و جداکردن زبان زنانه و مردانه در شعر و ادبیات، عملاً هرتلاشی منجر به قطعیتی در این ارتباط و کسب نتیجه دقیق و منطقی نخواهد شد، اما سعی در یافتن نشانه‌ها در آثار ادبی، هنری و بررسی آنها می‌تواند نتایج قابل استنادی از تلاش‌های کنشگرانه و مواضع انتقادی در مقابل جریان‌های مسلط در جامعه و نابرابری‌های جنسیتی به همراه آورد. همچنین در این نشست بهاره رضایی، آتفه چهارمحالیان، آذر کتابی، عطیه عطار‌زاده و الینا نریمان شعرخوانی کردند و در بخش صدای غایب این برنامه نیز، شعری از روجا چمنکار در سالن پخش شد. |  |
↧
روزگار عُسرت زنان شاعر رو به پایان است
↧